Konsekwencje niezgodnego z prawem używania nazwy HOTEL

W dzisiejszych czasach bardzo popularnym i lukratywnym pomysłem na rozpoczęcie własnej działalności jest prowadzenie hotelu. W polskim prawie nazwa hotel ma swoją definicję, pod którą kryją się obiekty posiadające co najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc w pokojach jedno- i dwuosobowych, świadczące szeroki zakres usług związanych z pobytem klientów. Jednakże nawet spełniając ww. warunki nie w każdym przypadku przedsiębiorcy będą mogli w zgodzie z obowiązującymi regulacjami umieścić na budynku szyld z napisem HOTEL.

Chociaż możliwość oznaczenia obiektu nazwą rodzajową, w tym przypadku nazwą HOTEL, jest prawem przedsiębiorcy, przysługuje ono dopiero po uprzednim spełnieniu przez niego określonych przepisami warunków. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o usługach turystycznych pod pojęciem obiektów hotelarskich oprócz hoteli wymienia także: motele, pensjonaty, kempingi (campingi), domy wycieczkowe, schroniska młodzieżowe, schroniska, pola biwakowe. Stosowanie poszczególnych nazw obiektów hotelarskich jest możliwe dopiero po uzyskaniu odpowiedniej decyzji administracyjnej w przedmiocie zaszeregowania (określenie jednego z wyżej wskazanych rodzajów), jak również nadaniu kategorii (liczba gwiazdek). Odnośnie hotelu ww. decyzję wydaje Marszałek Województwa właściwy ze względu na miejsce położenia obiektu. W celu uzyskania takiej decyzji niezbędne jest spełnienie wymogów szczegółowo opisanych w ustawie o usługach turystycznych. Przede wszystkim, obiekt musi odpowiadać definicji hotelu opisanej na wstępie. Dodatkowo, w stosunku do hotelu muszą być spełnione między innymi wymagania co do jego wyposażenia, wielkości obiektu oraz zakresu świadczonych usług. W zależności od standardu określonego w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 roku w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie dla hotelu zostanie nadania kategoria w postaci przydzielenia liczby gwiazdek od 1 do 5. Następnie po zaszeregowaniu obiektu i nadaniu mu kategorii (przyznaniu ilości gwiazdek) jest on wpisywany do ewidencji prowadzonej przez Marszałka Województwa.

Wbrew wyżej opisanym wymaganiom, niektórzy przedsiębiorcy prowadzą „hotele”, które w rzeczywistości nimi nie są. Przede wszystkim z uwagi na fakt, iż nie posiadają decyzji o zaszeregowaniu obiektu do tego rodzaju i nadaniu mu kategorii. W takim przypadku przedsiębiorcy oznaczając swoje obiekty nazwą hotel działają niezgodnie z przepisami prawa. Najczęściej naruszenia sprawdzają się do:

używania nazwy hotel, mimo braku spełnienia wyżej opisanych wymagań, np. umieszczenie na obiekcie banneru z nazwą hotel,
używania nazwy hotel i oznaczenia kategorii, mimo braku spełnienia ww. wymagań, np. Hotel ****
używania tylko oznaczeń kategorii właściwych dla hoteli, mimo iż obiekt nie spełnienia wymagań przewidzianych dla hotelu w myśl przepisów prawa, np. Noclegi ****.

Ustawa o usługach turystycznych nie określa szczegółowo środków prawnych mających na celu ochronę nazwy i oznaczenia kategorii obiektów hotelarskich. Możemy je jednak odnaleźć w innych ustawach.

Odpowiedzialność karna

Szczególnym rodzajem odpowiedzialności za dokonywanie ww. naruszeń jest odpowiedzialność karna uregulowana w kodeksie wykroczeń, który wprowadza dwa typy czynów związanych z bezprawnym używaniem nazwy obiektów hotelarskich. W myśl art. 601 § 4 pkt 2 k.w., „kto świadcząc usługi hotelarskie, używa nazw rodzajowych lub określenia kategorii obiektów hotelarskich bez decyzji lub niezgodnie z decyzją, podlega karze ograniczenia wolności lub grzywny.” Dodatkowo, stosownie do art. 601 § 4 pkt 2a k.w. „zagrożone taką samą karą jest świadczenie usług hotelarskich z użyciem oznaczeń, które mogą wprowadzić klientów w błąd co do rodzaju lub kategorii obiektu hotelarskiego.” Należy wyjaśnić, iż art. 601 § 4 pkt 2a k.w. został dodany do kodeksu wybroczeń z uwagi na fakt, iż wielu przedsiębiorców próbowało ominąć pierwotną regulację i oznaczało swoje obiekty nazwami podobnymi do nazwy hotel np. ”HOTELlux” lub „HOTELux” . Ważny w tym zakresie okazał się wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 20 stycznia 2016 roku (sygn. akt V Kz 883/15), dotyczący oznaczenia obiektu nazwą HOTEL’S, który nie posiadał decyzji Marszałka Województwa o zaszeregowaniu go do odpowiedniego rodzaju i kategorii. Wyżej wspomniany Sąd powołując się na znane stanowiska w doktrynie, zauważył iż wykorzystanie nazwy rodzajowej obiektu hotelarskiego do oznaczenia obiektu, niezależnie od tego, czy ta nazwa zawiera prefiksy czy sufiksy, stanowi naruszenie przepisów ustawy o usługach turystycznych, jeżeli przedsiębiorca nie posiada stosownej decyzji kategoryzacyjnej (np. komentarz Piotra Cybuli do art. 43 ustawy, lex 2012). Co więcej, oznaczenie HOTEL’S może wprowadzać błąd potencjalnych klientów, bowiem może sugerować, że będą korzystać z usług obiektu spełniającego standardy określone dla hotelu w ustawie o usługach turystycznych.

Odpowiedzialność administracyjna

Duże znaczenie ma także ochrona nazwy i kategorii obiektów hotelarskich wynikająca z ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Wyżej opisane naruszenia polegające na nieuprawnionym używaniu nazwy hotel mogą być rozpatrywane w kontekście praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Zgodnie z treścią ww. ustawy za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy, w szczególności poprzez naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji (art. 24 ust. 2 pkt 2), jak również nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji (art. 24 ust. 2 pkt 3). Prezes UOKIK w swoich licznych decyzjach wskazywał, iż używanie nazwy hotel pomimo niedopełniania wymogów zawartych w przepisach prawa (w szczególności brak decyzji kategoryzacyjnej) narusza prawa wszystkich konsumentów będących klientami obiektu, jak i potencjalnych zainteresowanych kontrahentów. Zachowanie przedsiębiorcy narusza interesy konsumentów w ten sposób, że pozbawiono ich rzetelnej informacji na temat charakteru obiektu, w którym oferowane są usługi hotelarskie. Powszechnie hotel jest kojarzony z usługami o określonym standardzie, zaś w sytuacji gdy obiekt nie spełnia wymagań wynikających z ustawy, oferowana jakość usług może być na znacznie niższym poziomie. W takiej sytuacji, klient wybierając obiekt i sugerując się nazwą hotel może być wprowadzony w błąd co do jakości świadczonych usług i charakteru obiektu. Prezes UOKIK po stwierdzeniu powyższego może wydać np. decyzję nakazującą zaniechania stosowania takiej praktyki.

Pozostałe regulacje

Dodatkowo warto wspomnieć, iż istnieją również inne regulacje, z których może wynikać odpowiedzialność przedsiębiorców oznaczających obiekt nazwą hotel bez spełnienia wymagań z ustawy o usługach turystycznych. Są to między innymi przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym oraz regulacje wynikające z kodeksu cywilnego. W szczególności działania takie mogą być uznane za czyn nieuczciwej konkurencji oraz za nieuczciwą praktykę rynkową.

Należy jednak wskazać, iż nie rozstrzygnięto jednoznacznie, czy zgodne z przepisami prawa jest posługiwanie się nazwą „hotelik”. Z jednej strony przytaczane są argumenty za tym, iż nie ma podstaw, aby zakazać używania nazwy „hotelik”, bowiem jest to słowo odrębne od nazwy hotel, a w konsekwencji nie jest przewidziana jego ochrona. Przeciwnicy tej koncepcji zauważają jednak, iż stosowanie zdrobnień może wprowadzić w błąd klientów przez co używanie słowa hotelik bez spełnienia wymagań opisanych w przepisach prawa powinno być karane. Podobne spory mają miejsce odnośnie innych nazw podobnych do nazwy hotel, dlatego też jednoznacznie stwierdzenie czy posługiwanie się daną nazwą stanowi naruszenie przepisów prawa może mieć miejsce dopiero po przeanalizowaniu i rozważeniu całokształtu okoliczności.

Na marginesie należy zaznaczyć, iż ww. regulacje odnoszą się także do używania innych nazw obiektów hotelarskich wymienionych powyżej jak motel czy pensjonat bez spełnienia warunków wynikających z ustawy o usługach turystycznych.

Podsumowanie

Podsumowując należy zauważyć, iż wszystkie wymagania, które muszą być spełnione w celu stosowania konkretnych nazw obiektów hotelarskich mają na celu zagwarantowanie klientom odpowiednich standardów, jakich mogę oni oczekiwać wybierając konkretny rodzaj obiektu. Z uwagi na szeroką ochronę, stosowanie nazw rodzajów i oznaczenia kategorii obiektów hotelarskich bez posiadania odpowiedniej decyzji może być dotkliwe w skutkach dla każdego przedsiębiorcy. Dlatego też, przed rozpoczęciem prowadzenia hotelu czy innego obiektu hotelarskiego należy dopełnić wszelkich obowiązków wynikających z przepisów prawa, co bez wątpliwie może przesądzić o powodzeniu i sukcesie nowego przedsięwzięcia.