Hotel Marriott wpisany do gminnej ewidencji zabytków Miasta Stołecznego Warszawy

Na podstawie Zarządzenia Nr 1336/2016 r. Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy z 25 sierpnia 2016 r. włączono do gminnej ewidencji zabytków 90 obiektów, w tym m.in. Centrum LIM (obecnie Hotel Marriott), Dworzec Warszawa Śródmieście (podziemie), Yacht Klub Polski, Ambasadę Finlandii, Pawilon wystawienniczo-konferencyjne SARP, Osiedle Torwar, Ambasadę Republiki Francuskiej, Kamienicę Władysława Hoffmana, Ministerstwo Skarbu i wiele innych obiektów zarówno użyteczności publicznej jak i mieszkalnych. W najbliższym czasie ewidencja ma się poszerzyć o kolejne stołeczne nieruchomości, których lista jest obecnie przygotowywana.
Jakie są konsekwencje dokonania takiego wpisu do gminnej ewidencji zabytków?
Nieruchomości objęte ewidencją zabytków uzyskują niewątpliwie większą ochronę, natomiast dla inwestora wiąże się to z koniecznością spełnienia dodatkowych obowiązków, właściwie na każdym etapie procesu inwestycyjnego. Skutkiem dokonania wpisu do ewidencji jest przede wszystkim konieczność uzgodnienia z konserwatorem zabytków decyzji o warunkach zabudowy oraz decyzji o pozwoleniu na budowę. Dlatego też przed zakupem nieruchomości lub jej wynajęciem warto sprawdzić, czy dany obiekt znajduje się pod ochroną lub czy potencjalnie może zostać dopiero nią objęty. Zdarza się, że już po zakupie nieruchomości zostaje ona włączona do ewidencji zabytków, nawet bez wniosku właściciela. Wpis do ewidencji nie wymaga bowiem decyzji administracyjnej i właściciel nieruchomości nie jest o nim informowany. Nie oznacza to jednak, że wpis do ewidencji jest pozbawiony jakiejkolwiek kontroli. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 3 lipca 2013 r. uznał, że podlega on kontroli sądowej, w tym także z punktu widzenia spełnienia przez obiekt ustawowej definicji zabytku. Zgodnie z art. 3 pkt 1) Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (dalej jako: UOZ), zabytkiem jest nieruchomość, jej część lub zespół, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Wpisu do gminnej ewidencji zabytków dokonuje wójt (burmistrz, prezydent miasta) w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Niestety z uwagi na brak precyzyjnego uregulowania w przepisach podstaw wpisu do ewidencji, w niektórych gminach ochroną konserwatorską obejmuje się obiekty nie posiadające walorów wymaganych przez UOZ. Zgodnie z powołanym powyżej wyrokiem, w takim przypadku właściciel będzie mógł złożyć skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a następnie po wyłączeniu nieruchomości z ewidencji zabytków dochodzić ewentualnego odszkodowania. Proces ten może okazać się jednak czasochłonny i kosztowny.
Dlatego też, z punktu widzenia planowanej inwestycji jednym z podstawowych elementów badania prawnego danej nieruchomości winno być zweryfikowanie, czy została ona objęta ochroną. Wpis do ewidencji zabytków może bowiem oznaczać, że nie będzie można przeprowadzić zaplanowanych prac budowlanych na nieruchomości, jeżeli konserwator nie wyrazi na nie zgody. Pamiętać jednak należy, że konsekwencją włączenia nieruchomości do gminnej ewidencji zabytków jest co prawda ograniczenie wykonywania prawa własności do nieruchomości, jednakże jest to „najlżejsze” ograniczenie spośród wszystkich form ochrony zabytków wymienionych w art. 7 UOZ. Jednym z takich instrumentów ochrony jest przykładowo wpis do rejestru zabytków, który nakłada na właścicieli objętych nim nieruchomości wiele dodatkowych restrykcji wynikających z przepisów UOZ, w tym przykładowo konieczność uzyskania pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków na umieszczenie na zabytku: urządzeń technicznych, tablic reklamowych lub urządzeń reklamowych w rozumieniu art. 2 pkt 16b i 16c ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz napisów.